ĐẶC ĐIỂM TÂM SINH LÝ CỦA NGƯỜI CAO TUỔI VÀ CÁCH CHĂM SÓC HIỆU QUẢ

Người cao tuổi là tài sản quý của xã hội, là những người đã có nhiều đóng góp cho sự phát triển của đất nước và gia đình. Tuy nhiên, khi bước vào giai đoạn tuổi già, họ cũng phải đối mặt với nhiều thay đổi về thể chất và tâm lý, khiến cho cuộc sống của họ gặp nhiều khó khăn và thử thách. Hiểu được đặc điểm tâm sinh lý của người cao tuổi không chỉ giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện hơn về tình trạng sức khỏe của họ, mà còn giúp chúng ta có những cách chăm sóc phù hợp và hiệu quả hơn. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ cung cấp cho bạn những thông tin cần thiết về đặc điểm tâm sinh lý của người cao tuổi và những gợi ý về cách chăm sóc người cao tuổi một cách tốt nhất.

Những thay đổi về thể chất của người cao tuổi

Theo định nghĩa của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), người cao tuổi là những người từ 60 tuổi trở lên¹. Theo The Economist², Việt Nam hiện nay có khoảng 12% dân số là người tuổi cao, và tỷ lệ này dự kiến sẽ tăng lên 21% vào năm 2040. Đây là một trong những tỷ lệ tăng nhanh nhất trên thế giới, cho thấy Việt Nam đang bước vào giai đoạn già hóa dân số.

Khi tuổi tăng, cơ thể người lớn tuổi có nhiều sự suy giảm không thể đảo ngược được trong chức năng của các hệ cơ quan. Một số thay đổi về thể chất của người lớn tuổi có thể kể đến như sau:

• Hệ xương khớp: Xương bị mất canxi, dẫn đến loãng xương, giảm chiều cao, dễ gãy xương. Khớp bị thoái hóa, gây đau nhức, hạn chế vận động.
• Hệ tim mạch: Tim bị co lại, giảm khả năng bơm máu. Động mạch bị cứng, gây tăng huyết áp, rủi ro tai biến mạch máu não và nhồi máu cơ tim.
• Hệ tiêu hóa: Răng bị mòn, rụng. Nướu bị viêm, chảy máu. Niêm mạc dạ dày bị teo, giảm tiết dịch vị. Gan, tụy, mật bị suy giảm chức năng. Trĩ, táo bón, viêm ruột thường xuyên xảy ra.
• Hệ thần kinh: Não bị teo nhỏ, giảm khối lượng. Thần kinh truyền dẫn chậm lại. Trí nhớ, tập trung, phán đoán bị suy giảm. Dễ mắc các bệnh thần kinh như Alzheimer, Parkinson, chứng mất ngủ, trầm cảm.
• Hệ nội tiết: Tuyến giáp bị suy giảm hoạt động, gây bệnh bướu cổ. Tuyến thượng thận bị suy yếu, gây mất cân bằng nội môi. Đường huyết bị tăng cao, gây bệnh tiểu đường.
• Hệ sinh dục: Nam giới bị giảm ham muốn tình dục, rối loạn cương dương. Nữ giới bị mãn kinh, khô âm đạo, giảm ham muốn tình dục.

Những thay đổi về tâm lý của người cao tuổi

Ngoài những thay đổi về thể chất, người cao tuổi cũng có những thay đổi về tâm lý do ảnh hưởng của các yếu tố sinh lý, xã hội và văn hóa. Một số đặc điểm tâm sinh lý của người cao tuổi có thể kể đến như sau:

• Hướng về quá khứ: Người lớn tuổi thường hay nhớ lại những kỷ niệm của quá khứ, muốn truyền đạt kinh nghiệm sống cho con cháu, muốn con cháu sống theo khuôn phép đạo đức của thế hệ mình. Tuy nhiên, nếu quá khứ có những ước mơ không thực hiện được, hoặc không thỏa đáng, không hài lòng, người lớn tuổi có thể trở nên trầm cảm, buồn rầu, ghen tỵ, can thiệp sâu vào cuộc sống riêng tư của con cháu³.
• Dễ tự ái và nhạy cảm: Người lớn tuổi thường có tâm lý tự nhiên là sợ ốm đau, bệnh tật. Khi sức khỏe suy giảm, khả năng lao động hạn chế, vị trí xã hội thay đổi từ người chăm sóc gia đình thành người được con cháu chăm sóc, người lớn tuổi có thể cảm thấy mất đi lòng tự trọng và địa vị. Họ dễ bị tác động và mẫn cảm với những lời nói và hành động của người xung quanh³. Họ cũng dễ tự ti và lo lắng khi mình làm phiền đến người khác.
• Cô đơn và đơn độc: Người lớn tuổi có nhu cầu sum họp gia đình, con cháu, bạn bè cao. Tuy nhiên, do cuộc sống hiện đại bận rộn, con cháu không có nhiều thời gian quan tâm và chăm sóc người cao tuổi. Ngoài ra, do sự mất mát của bạn bè và người thân cùng trang lứa cũng làm cho người cao tuổi cảm thấy cô đơn và đơn độc⁴. Đây là một trong những **đặc điểm tâm sinh lý của người cao tuổi** gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và tinh thần của họ.

• Thích ổn định và an toàn: Người lớn tuổi thường có tâm lý không muốn thay đổi môi trường sống, công việc, thói quen, lối sống. Họ thích sự ổn định, an toàn và bình yên. Họ không dễ chấp nhận những điều mới mẻ, khác biệt và có thể gây xung đột. Họ cũng không dễ thích nghi với những thay đổi của xã hội và công nghệ.

Cách chăm sóc người cao tuổi hiệu quả

Chăm sóc người cao tuổi là một nhiệm vụ quan trọng và cần thiết của con cháu và xã hội. Để chăm sóc người cao tuổi hiệu quả, chúng ta cần lưu ý những điểm sau:

• Chăm sóc sức khỏe: Người cao tuổi cần được kiểm tra sức khỏe định kỳ, uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ, ăn uống đủ chất, cân bằng dinh dưỡng. Ngoài ra, người cao tuổi cũng cần được vận động nhẹ nhàng, tập thể dục, đi bộ, yoga để duy trì sức khỏe và phòng ngừa các bệnh mãn tính.
• Chăm sóc tinh thần: Người cao tuổi cần được quan tâm, lắng nghe, tôn trọng và yêu thương. Chúng ta nên tạo cho họ một môi trường sống vui vẻ, thoải mái, hòa thuận. Chúng ta nên khuyến khích họ tham gia vào các hoạt động có ích cho xã hội và bản thân, như làm tình nguyện viên, học hỏi những kỹ năng mới, chơi các trò chơi trí tuệ. Chúng ta nên giúp họ kết nối với bạn bè và người thân, tạo cho họ cảm giác không bị cô lập và đơn độc.
• Chăm sóc an toàn: Người lớn tuổi cần được bảo vệ khỏi những nguy cơ gây tai nạn và tổn thương. Chúng ta nên sắp xếp nơi ở cho họ sao cho thoáng mát, sạch sẽ, an toàn. Chúng ta nên trang bị cho họ những thiết bị hỗ trợ như gậy, ghế lăn, nút bấm cấp cứu. Chúng ta nên giám sát họ khi họ sử dụng các thiết bị điện tử, lửa hoặc các vật sắc nhọn.

Kết luận

Người cao tuổi là một phần không thể thiếu của xã hội. Họ xứng đáng được sống một cuộc sống khỏe mạnh, hạnh phúc và có ý nghĩa. Để làm được điều này, chúng ta cần hiểu rõ đặc điểm tâm sinh lý của người cao tuổi và áp dụng những cách chăm sóc hiệu quả cho họ. Chăm sóc người cao tuổi không chỉ là trách nhiệm của con cháu và xã hội, mà còn là cách để chúng ta bày tỏ lòng biết ơn và tôn kính đối với những người đã nuôi dưỡng và dạy dỗ chúng ta.